VIII KONFERENCJA NAUKOWA Z CYKLU
„INSTYTUCJE W TEORII
I PRAKTYCE”
TORUŃ, 11–12 WRZEŚNIA 2025
Cykliczna konferencja, w tym roku organizowana przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Uniwersytet Ekonomiczny
w Poznaniu
reprezentowany jest przez Katedrę Makroekonomii i Badań nad Rozwojem.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w Toruniu
reprezentowany jest przez Katedrę Ekonomii.
Uniwersytet Ekonomiczny
we Wrocławiu
reprezentowany jest przez Katedrę Mikroekonomii i Ekonomii Instytucjonalnej.
Instytucje w teorii i praktyce
Cykliczna konferencja
Cykl konferencji „Instytucje w teorii i praktyce” został zainicjowany przez trzy ośrodki: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Coroczne konferencje mają być platformą wymiany doświadczeń i współpracy pomiędzy polskimi instytucjonalistami.
Poznań reprezentowany jest przez Katedrę Makroekonomii i Badań nad Rozwojem, Toruń przez Katedrę Ekonomii, a Wrocław przez Katedrę Mikroekonomii i Ekonomii Instytucjonalnej.
„Ekonomia instytucjonalna oferuje połączenie perspektyw ekonomicznej z instytucjonalną. Zajmuje się wyjaśnianiem zmian instytucjonalnych w gospodarce oraz tego, jak instytucje formalne i nieformalne kształtują zachowania jednostek i organizacji. Znacząco wzbogaciła główny nurt ekonomii, wprowadzając nowe perspektywy i narzędzia analityczne, które pozwalają lepiej zrozumieć złożoność współczesnych gospodarek i determinant rozwoju gospodarczego organizacji i krajów. Cykl konferencji „Instytucje w teorii i praktyce” organizowany przez współpracujące ze sobą katedry z UMK, UEWr i UEP od lat gromadzi naukowców, których badania koncentrują się właśnie wokół ekonomii instytucjonalnej i słynnego hasła „institutions matter”.”
KATARZYNA SZARZEC
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Katedra Makroekonomii i Badań nad Rozwojem
„Intensywny rozwój badań dotyczących instytucjonalnych uwarunkowań funkcjonowania i zmian systemów społeczno-gospodarczych wynika zarówno z przyczyn metodologicznych, jak i z rosnących potrzeb podniesienia stopnia praktycznej użyteczności rozwijanych na gruncie ekonomii koncepcji teoretycznych. Jak wiadomo, ekonomia instytucjonalna jest postrzegana jako istotne uzupełnienia i rozwinięcie dorobku badawczego ekonomii głównego nurtu. Odrzucając tezę o neutralności i egzogenicznym wobec systemu społeczno-gospodarczego charakterze instytucji przywróciła historyczny i ewolucyjny charakter ekonomii jako dyscypliny naukowej.”
JERZY BOEHLKE
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Katedra Ekonomii
„Ekonomia instytucjonalna w całej swojej odsłonie – w ujęciu starym i nowym, dostarcza sporego arsenału narzędzi badawczych pozwalających na wyjaśnianie wyborów ekonomicznych. Umiejscowiona na styku socjologii i ekonomii wzbogaca stylizację myślową o wszystko to co nie mieści się w sztywnych ramach modeli neoklasycznych. Po trochę w duchu Feyerabendowskiej maksymy „anything goes”, a po trochu z silnym poczuciem odpowiedzialności uczonych wobec społeczeństwa, pozwala budować nowy gmach nauki bliższej faktualnym zjawiskom. Cykl konferencji „Instytucje w teorii i praktyce” to inicjatywa trzech ośrodków akademickich, która jest platformą wymiany myśli nieortodoksyjnej, balansującej na trójstyku nauk społecznych. Konferencja ta ma na celu budować mosty między odseparowanymi dyscyplinami nauk, tworząc holistyczny obraz życia społeczno-gospodarczego.”
SŁAWOMIR CZETWERTYŃSKI
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Katedra Mikroekonomii i Ekonomii Instytucjonalnej
W roli keynote speakera wystąpi
dr hab. Jan Witajewski-Baltviks z wystąpieniem zatytułowanym
Rola państwa podczas globalnej transformacji niskoemisyjnej
Z perspektywy niewielkiej otwartej gospodarki, takiej jak Polska, globalna transformacja niskoemisyjna to seria zewnętrznych szoków, zarówno w wymiarze instytucjonalnym jak i technologicznym. Brak dostosowania się gospodarki do tych zmian doprowadzi do znaczącego wzrostu kosztów produkcji, odpływu kapitału i spowolnienia wzrostu gospodarczego. W obliczu takiego ryzyka, ekonomiści muszą odpowiedzieć na pytanie o rolę państwa w trakcie transformacji: czy państwo powinno być aktywne i pchnąć gospodarkę na tory zielonego wzrostu z pomocą dostępnych instrumentów (np.: subsydiowania zielonych technologii, inwestycji w zielone innowacje finansowanych ze środków publicznych, wsparcia nowych firm w sektorze niskoemisyjnych technologii)? Czy wręcz przeciwnie, może pozwolić gospodarce na dryft?
Część odpowiedzi na to pytanie możemy otrzymać z analizy modelu opisującego handel na rynku nowych technologii, opartego na literaturze endogenicznego wzrostu (m.in. na pracach Paula Romera) i kierunkowych zmian technologicznych (Darona Acemoglu). Model przewiduje reakcje konsumentów, producentów oraz firm technologicznych w równowadze ogólnej przy uwzględnieniu niedoskonałości rynków, takich jak brak idealnej konkurencji i występowanie efektów zewnętrznych.
Wyniki analizy wskazuję, że, paradoksalnie, w długiej perspektywie czasowej, dryft gospodarki niekoniecznie oznacza utratę jej potencjału. Globalny rozwój zielonych technologii samoczynnie prowadzi do wzrostu wartości rynków, na których te technologie są sprzedawane. Dla krajowych firm jest to impuls do porzucenia inwestycji w wysoko-emisyjne technologie i przekierowanie ich na technologie zielone. Zmiana ta nie wymaga interwencji państwa. Subsydiowanie zielonych technologii może przyspieszyć przejęcie przez krajowe firmy części rynków zielonych technologii i doprowadzić do tymczasowego przyspieszenia wzrostu gospodarczego w krótkim okresie, ale nie prowadzi do zwiększenia tempa wzrostu w długim okresie czasowym. Co więcej, interwencja polegająca na stymulowaniu inwestycji w innowacyjne technologie o zasięgu globalnym może w niektórych warunkach doprowadzić do spowolnienia długoterminowego wzrostu.
Wyniki te mają konsekwencje dla kształtowania polityki klimatycznej. Z perspektywy krajowej sugerują, że rola państwa może ograniczać się do monitorowania zmian rynkowych i ewentualnego reagowania tylko wtedy kiedy rynki zadziałają nieprawidłowo. W ujęciu globalnym wskazują natomiast, że nawet przy braku woli politycznej do prowadzenia działań na rzecz klimatu w niektórych krajach, siły ekonomiczne z czasem naturalnie skierują ich gospodarki na ścieżkę niskoemisyjnego wzrostu.